Vervoersbewegingen zijn de grootste bron van CO₂-uitstoot van mondzorgpraktijken, zo blijkt uit onderzoek. Behalve door woonwerkvervoer van medewerkers en bezorgdiensten komt dat met name door het komen en gaan van patiënten.

Maatregelen

• Vervang waar mogelijk fysieke afspraken door (beeld)bellen.
• Wijs patiënten (bijvoorbeeld in de afspraakbevestiging) op bereikbaarheid van de praktijk met fiets en openbaar vervoer.
• Zorg voor voldoende fietsenrekken en oplaadpunten voor de elektrische auto rondom de praktijk.
• Stimuleer duurzaam woon-werkverkeer: bied een fietsplan aan of houd een fietsactie.
• Doe met het team mee aan het ‘low car diet’ of vind nog meer inspirerende mogelijkheden om autoverkeer te verminderen).
• Schaf een (elektrische) praktijkfiets aan.
• Kies voor cursussen en congressen die online plaatsvinden, of ga er naartoe met het openbaar vervoer of op de fiets.

Energieverbruik is een van de grootste vervuilers van een mondzorgpraktijk. De snelste verduurzaming is zelf hernieuwbare energie opwekken. Of anders overstappen naar een groene energieleverancier en/of stroom van Nederlandse oorsprong inkopen. Je energieverbruik verminderen helpt natuurlijk ook. Ga bijvoorbeeld na wat je ’s nachts verbruikt en ga zo na of er veel ‘sluipverbruik’ is. Zie ook hoofdstuk 6 voor energiezuinige apparatuur.

Besparen op je IT kan door data-opslag uit te besteden aan een data-center (besparing 30-90%) en IT-gedrag aan te passen. Dat laatste doe je door minder grote bijlagen bij je e-mails te sturen, bijvoorbeeld.

Maatregelen

• Voorkom sluipverbruik door apparatuur uit te zetten aan het eind van de dag of gebruik een stand-by killer.
• Zet verwarming uit aan het eind van de dag, programmeer de CV of maak gebruik van thermostatische radiatorkranen of ruimtethermostaten.
• Kies voor duurzame dataopslag.

Bespreek met leveranciers de duurzaamheid van de geleverde producten. Hoe en waar worden gereedschappen gemaakt, is de levensduur te verlengen, zo ook voor de bedrijfskleding. Kies zo mogelijk voor herbruikbare en duurzaam geproduceerde producten met een milieukeurmerk.

Zorg voor een goede planning en beheer van de voorraad. Producten in grootverpakking scheelt verpakkingsmateriaal.

Daarnaast is CO₂ te besparen door herbruikbare en duurzaam geproduceerde producten met een milieukeurmerk in te kopen. Het meest milieuvriendelijk is het uiteraard om inkoop te voorkomen door minder van iets te gebruiken.

Maatregelen

• Inventariseer het jaarlijks verbruik van verbruikshulpmiddelen m.b.v. de bestellijsten of verspreid een turflijst voor een bepaalde periode.
• Bedenk of je het gebruik van wegwerpartikelen kunt verminderen, of zelfs voorkomen.
• Vervang verbruikshulpmiddelen door gebruikshulpmiddelen (= herbruikbaar) waar mogelijk.
• Koop verbruikshulpmiddelen met een milieukeurmerk.
  
• Vraag leveranciers om middelen te leveren in herbruikbare of recyclebare verpakkingen.
• Zet je printers standaard op dubbelzijdig printen.

Medische hulpmiddelen zijn alle artikelen die bestemd zijn voor medische doeleinden. Denk aan mondneusmaskers, handschoenen, gaasjes, injectienaalden, sterilisatieapparatuur, sondes en boortjes maar ook vullingen, kronen en implantaten.

Voor tips ten aanzien van medische apparatuur, zoals sterilisatieapparaten en röntgenapparaten, verwijzen we naar hoofdstuk 5.

Maatregelen

• Gebruik waar mogelijk autoclaveerbare hulpmiddelen.
• Gebruik herbruikbare medische hulpmiddelen waar mogelijk.
• Gebruik wegwerpartikelen met een duurzaam keurmerk.
• Kies voor verbruiksartikelen met een langere houdbaarheid.
• Kies voor werkkleding van biologische stoffen.
• Vervang wegwerpbekers door koppen en mokken.

TERUG NAAR BOVEN

Weggespoelde schoonmaakmiddelen komen in het afvalwater terecht. Voor reiniging van ruimten, meubilair en voorwerpen is het mogelijk milieuvriendelijke middelen te gebruiken.

Voor desinfectie van ruimten, meubilair en voorwerpen (grote oppervlakten) is waterstofperoxide (tot 3%) minder schadelijk voor het water dan chloor, maar het is nog niet zeker of beide middelen gelijkwaardig zijn m.b.t. infectiepreventie.

Reinigings- en desinfectiemiddelen voor instrumentaria moeten voldoen aan een CE-keurmerk.

Maatregelen

• Gebruik reinigingsmiddelen die voldoen aan het EU EcoLabel voor reiniging van ruimten, meubilair en voorwerpen (geen wettelijke eisen in tegenstelling tot de reinigingsmiddelen voor instrumentaria).

Wat je inkoopt, wordt afval. Koop daarom duurzame goederen die lang meegaan. En let op het voorkomen en verminderen van verpakkingsmaterialen.

Afvalscheiding aan de bron is te verkiezen boven nascheiding door de afvalinzamelaar.

Materialen als papier, glas, plastic leveren veel waarde op. Oud-papier kan bijvoorbeeld 7 keer gerecycled worden voordat de papiervezel teveel versleten is. Houd gevaarlijk afval (batterijen) altijd apart en lever dat apart in.

Betrek een afvalverwerker bij het scheiden van je afval, en kies er een die ook aan hergebruik doet.

Maatregelen

• Doe een nulmeting, bijvoorbeeld met behulp van de tabel hieronder. Breng vervolgens verbetermogelijkheden in kaart.

Gebaseerd op Draaiboek Grondstoffen en Afval voor intramurale zorginstellingen 2020.

• Pas de te scheiden afvalstromen in de organisatie minimaal aan op de mogelijkheden van afval scheiden thuis. Papier en karton, glas, gevaarlijk afval (incl. batterijen) zijn overal in Nederland gescheiden af te voeren. Vaak is dit ook het geval voor GFT, textiel en PMD (plastic-, metaal- en drinkverpakkingen).
• Voer waar mogelijk ‘omgekeerd inzamelen’ in: plaats gescheiden afvalbakken dichtbij de werkplek waar het afval vrijkomt (bij de behandelstoel) en de restafvalbak verder weg. Vaak is het nu andersom. Zo kost het meer moeite om restafval weg te gooien, waardoor het afval beter gescheiden wordt.
• Plaats ‘afvaleilanden’ (een cluster van afvalbakken voor meerdere afvalstromen) op plekken waar mensen langskomen: bij de in- of uitgang van een ruimte, bijv. bij koffieautomaten, bij printers, in de kantine etc.
• Plaats restafval (bij meerdere bakken op een rij) rechts: omdat we van links naar rechts lezen komen zo eerst de te scheiden stromen aan bod.
• Zorg dat de bakken goed herkenbaar zijn en dat alle afvalstromen van een afstand te zien zijn. Bijvoorbeeld de hele bak of de deksel in de juiste afvalkleur gecombineerd met een sticker of opdruk op de voorkant van de afvalbak.
• Gebruik inwerpopeningen om de juiste afvalscheiding te stimuleren zoals een smalle gleuf voor papier of ronde opening voor drinkbekers.
• Plaats desgewenst extra instructies met kort maar krachtig aangegeven welke producten bij een bepaalde stroom horen en welke niet – op ooghoogte.
• Kijk kritisch naar de lopende afvalcontracten. Komt de afvoerfrequentie overeen met de hoeveelheden? Zijn de containers voldoende vol?
• Afvoeren van afval zorgt voor veel vervoersbewegingen. Overleg met de afvalverwerker de mogelijkheden voor efficiënt transport, met een lage ophaalfrequentie en verwerking dichtbij.

TERUG NAAR BOVEN

Er zijn eenvoudige maatregelen te treffen om water te besparen.

Maatregelen

• Help patiënten water te besparen door ze erop te wijzen dat ze tijdens het poetsen de kraan uit doen. En dat ze na het poetsen niet met water moeten naspoelen.
• Neem waterbesparende kranen (door bijvoorbeeld volumestroombegrenzing), voor 50-75% waterbesparing, kosten 3-7 euro)
• Toilet: kies voor een waterstop-spoelonderbreker of stickers bij keuzeknop met liter water ~ 30-50% waterbesparing
• Repareer lekkende kranen, leidingen en toiletvlotters; terugverdientijd 1-2 jaar
• Ingrijpendere maatregelen: waterbesparende toiletreservoirs, opvang regenwater voor gebruik in toiletten of de invoering van een grijswatersysteem bij nieuwbouw.

Geld dat duurzaam wordt belegd door bank, verzekering of pensioenfonds zorgt voor minder milieuschade en kan ook fiscaal voordelig zijn. Over het algemeen geldt dat de kosten niet hoger zijn en het rendement niet lager. Een duurzame bank kan per 5000 euro op de rekening naar schatting 1000 autokilometers per jaar aan CO₂ uitstoot besparen.

Maatregelen

• Wisselen van bank of verzekeraar kost tijd, maar kan een aanzienlijke CO₂ besparing opleveren
• Zet geboekte milieuwinst elke keer op je jaarrekening.

TERUG NAAR BOVEN

Een gelukkige en gezonde medewerker is een duurzaam inzetbare medewerker. Doe daarom regelmatig een RI&E zodat je zeker weet dat je een gezonde en veilige werkplek biedt. Zorg er daarnaast voor dat je regelmatig functioneringsgesprekken voert, waarin je bespreekt hoe een medewerker in zijn vel zit.

Als het gaat om CO₂-reductie kun je qua personeelsbeleid denken aan het tegengaan van voedselverspilling en plantaardiger eten door medewerkers.

Maatregelen

• Doe regelmatig een RI&E en voer functioneringsgesprekken – meer tips om gezond en veilig te werken vind je op www.knmt.nl/gezondenveilig.
• Overweeg leefstijlprogramma’s op de werkplek ten aanzien van voeding, lichaamsbeweging en stoppen met roken
• Vergroot de beschikbaarheid van vers drinkwater en gezond eten (zoals vers fruit) op de werkplek
• Inventariseer verspilling van eten en verbeter inkoop en bewaarmogelijkheden
• Lunch plantaardig